Ανατρέποντας τον Αρχοντα των Δαχτυλιδιών, Βαγγέλης Βαγγελάτος

«Ο Τελευταίος Δαχτυλιδοκουβαλητής» από τον Ρώσο παλαιοντολόγο Κιρίλ Γιέσκοβ

Με το «The Hobbit» να έχει πάρει ήδη το δρόμο του προς την κινηματογραφική παραγωγή, ως πρόλογος της τριλογίας «Ο Αρχοντας των Δαχτυλιδιών», δεν θα έβρισκε κανείς καλύτερη εποχή για να σοκάρει τους φαν της Μέσης Γης.

Με ένα παράλληλο σύμπαν, όπου όσα ξέρετε για το σύμπαν του Τόλκιν είναι... λάθος και οι «καλοί» είναι τα Ορκ και οι λοιποί κάτοικοι της Μόρντορ.

Αυτό ακριβώς είναι το θέμα του μυθιστορήματος «The Last Ringbearer» («Ο Τελευταίος Δαχτυλιδοκουβαλητής») που ο Ρώσος παλαιοντολόγος Κιρίλ Γιέσκοβ ξεκίνησε να γράφει το 1999 στα ρωσικά. Σουξέ στη Ρωσία από το 2000, για χρόνια είχε λίγες αποσπασματικές μεταφράσεις σε ευρωπαϊκές γλώσσες, αλλά κανείς δεν τολμά να το εκδώσει στα αγγλικά, από το φόβο μιας δικαστικής διαμάχης με τους κατόχους των δικαιωμάτων του Τόλκιν, που ήδη αντιδρούν.

Μέχρι που μερικούς μήνες πριν ο Γίσροελ Μάρκοβ το μετέφρασε και το ανέβασε -ύστερα από συνεννόηση με το συγγραφέα- στο Ιντερνετ, δωρεάν (το κατεβάζετε στο http://ymarkov.livejournal.com/270570.html), αφοπλίζοντας την πιθανή κατηγορία της λογοκλοπής με σκοπό την κερδοσκοπία σε βάρος του Τόλκιν.

Από τότε δεκάδες χιλιάδες αναγνώστες το διάβασαν και αναπόφευκτα το ανακάλυψαν και οι κριτικοί. Αλλοι ως βαρετά υπερβολική αντιστροφή ενός ήδη παιδαριώδους έργου, άλλοι ως καλογραμμένο και ανώτερο του Τόλκιν, με κλασικό ρωσικό λογοτεχνικό ύφος και την εμμονή με την ιστορική πραγματικότητα του Τολστόι.
Αλχημιστές

Σε αυτό, η Μόρντορ είναι ένα προοδευτικό κράτος γεμάτο αλχημιστές, φυσικούς επιστήμονες, ποιητές, αστρονόμους, φιλοσόφους, που προωθούν ραγδαία την τεχνολογική εξέλιξη κόντρα στη μαγεία και τις προκαταλήψεις της Μέσης Γης, που επιμένει να θέλει να ζει στην αναχρονιστική φεουδαρχία.

Ο μάγος Γκάνταλφ είναι κάτι ανάμεσα σε Χίτλερ και Ρίγκαν. Θέλει να καταστρέψει την πρωτεύουσα Μπάρα-Ντουρ και τους κατοίκους της με μια «τελική λύση στο Μορντοριανό Πρόβλημα», γιατί ως γνήσιος τεχνοφοβικός πιστεύει πως η πρόοδος της «αυτοκρατορίας του κακού» αναπόφευκτα «καταστρέφει την αρμονία του κόσμου και στεγνώνει τις ψυχές των ανθρώπων». Στην προσπάθειά του αυτή έχει συμμάχους τα ξωτικά, που σχεδιάζουν την παγκόσμια κυριαρχία με βασικό όπλο τους τη μαγεία, τις προκαταλήψεις και τη χειραγώγηση των αμόρφωτων ανθρώπων.

Η σημειολογική του φόρμουλα είναι αντίστοιχη αυτής του Τόλκιν. Ο Γκάνταλφ και οι άνθρωποι με τους συμμάχους τους είναι οι «Δυτικοί», μόνιμοι εχθροί της Μόρντορ (βλέπε Μητέρας Ρωσίας) που βαδίζει προς την πρόοδο μέσω της εκβιομηχάνισης. Αξεστοι και αμαθείς όσο οι -αγαπημένοι του Τόλκιν- Αγγλοσάξονες του Μεσαίωνα, ειδικά σε σχέση με τους λαούς της Ανατολής και τα ακμάζοντα μουσουλμανικά κράτη της εποχής των Σταυροφοριών. Με τα ξωτικά να βασίζουν την κυριαρχία τους στη μυστικιστική γνώση τους επί των αδαών, ο Σάρουμαν γίνεται αυτομάτως ο ιδανικός εχθρός όταν εισηγείται την υποχρεωτική εκπαίδευση για όλους!

Ο Γιέσκοβ εξηγεί πως ο λόγος που έγραψε το «Δαχτυλιδοκουβαλητή» είναι ο ίδιος για τον οποίο διδάσκει σε σχολεία. Βαριέται, όπως έχει δηλώσει, να προσπαθεί συνεχώς να ανασχεδιάσει από ένα απολίθωμα ένα πλάσμα που έζησε πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια. Ετσι για πλάκα ξεκίνησε να εφαρμόσει την ίδια μεθοδικότητα σχεδιάζοντας έναν πιστό χάρτη του κόσμου του Τόλκιν. Μόλις τον τέλειωσε, τον κοίταξε, εφαρμόζοντας τις γνώσεις του στη γεωπολιτική, τη στρατιωτική ιστορία και τη στρατηγική. Και σκέφτηκε πως ήταν απόλυτα φυσιολογικό τα έρημα τα Ορκ να πολεμάνε για επιβίωση αφού καταδικάστηκαν να ζουν στην έρημο. Η ανάλυση του χάρτη του τον οδήγησε σε ένα αντίστροφο παραμύθι, απόλυτα εκλογικευμένο. Αν ο Τόλκιν σαν φιλόλογος ξεκίνησε τον κόσμο του από τις γλώσσες και τους μύθους, ο Γιέσκοφ τον ερμήνευσε βάσει της γεωπολιτικής δυναμικής του, ρεαλιστικά. Αυτόματα, και σε αντίθεση με τον Τόλκιν, προσθέτει στο μείγμα του την τραγωδία, την ίντριγκα, στοιχεία κωμωδίας, κυνισμού, ακόμα και σεξουαλικές περιπτύξεις, που θα έστελναν τον Τόλκιν για υπογλώσσια.

Αντίστοιχα οι ήρωες του Τόλκιν έγιναν ρεαλιστικά κακοί. Ο Αραγκορν ένας δολοπλόκος σφετεριστής, οι καβαλάρηδες του Ρόχαν άξεστοι κατσαπλιάδες καραβανιών, η Αργουεν μια Μεσαλίνα ξωτικό, τα Τρολ κοντοί ορεσίβιοι χτίστες, τα χόμπιτ και οι νάνοι ανύπαρκτοι και το μαγικό Δαχτυλίδι ένας μύθος, που οι Νάζγκουλ διέδωσαν για να ασχολούνται οι φεουδάρχες των ανθρώπων και να τους αφήσουν ήσυχους. Οι πρωταγωνιστές του Γιέσκοβ είναι πολύ πιο απτοί -ένας Ορκ ιχνηλάτης και ένας στρατιωτικός γιατρός που προσπαθούν να επιβιώσουν από τον πόλεμο.

Για μικρούς επιστήμονες

Οι φαν του υποστηρίζουν πως αναστρέφει τα ρατσιστικά στερεότυπα του Τόλκιν, με τα Ορκ να είναι απλώς σκουρόχρωμοι άνθρωποι και όχι κανίβαλοι. Ο ίδιος πάντως αναγνωρίζει την αξία του Τόλκιν, αλλά και την ανάγκη για την αντιστροφή του, που με την άλλη οπτική της αποδίδει βάθος με τον ίδιο τρόπο που η όρασή μας γίνεται τρισδιάστατη προερχόμενη από δύο μάτια. Οπως παραδέχεται, έγραψε το βιβλίο σαν ένα παραμύθι για ένα ειδικό κοινό, τους «μικρούς επιστήμονες», που μεγαλώνουν σαν αγνωστικιστές και σκεπτικιστές που απολαμβάνουν τον Χέμινγουεϊ. Δεν τον ενδιαφέρει η δόξα ή τα λεφτά, αλλά το είδος εκείνο των «πειραγμένων» διάσημων έργων, που ξεκίνησε ο Δίων Χρυσόστομος από την Προύσα όταν ανέστρεψε τον Ομηρο, γράφοντας ότι οι Αχαιοί γύρισαν νικημένοι από τους Τρώες στην Ελλάδα και έστησαν την Ιλιάδα για να ξαναγράψουν την ιστορία υπέρ τους!

Αλλωστε, το κεντρικό μότο του εξωφύλλου του «Δαχτυλιδοκουβαλητή» είναι το κλισέ: «Η ιστορία γράφεται από τους νικητές». Υπονοώντας πως οι «Ελεύθεροι Ανθρωποι της Δύσης», που αναφέρει ο Τόλκιν, είναι οι Δυτικοί που έφτιαξαν στην περίπτωση του «Αρχοντα των Δαχτυλιδιών» τη δικιά τους αρχέτυπη μυθολογία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο δαιμονοποιώντας τους υπόλοιπους.*

Κιρίλ Γιέσκοβ

Γεννημένος το 1956, γνωστός μελετητής αρθρόποδων, με ειδίκευση στην Παλαιοζωική και Καινοζωική περίοδο. Με διδακτορικό στις αράχνες της βόρειας Σιβηρίας, όπου ανακάλυψε δύο άγνωστα είδη τους, στα οποία έδωσε ονόματα από θεότητες της σλαβικής μυθολογίας. Συγγραφέας του εκπαιδευτικού βιβλίου για παιδιά Γυμνασίου «Η Ιστορία της Γης και των Μορφών Ζωής της», διευθυντής του Εργαστηρίου Αρθρόποδων του Παλαιοντολογικού Ινστιτούτου της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, αντιπρόεδρος της Ευρασιατικής Αραχνολογικής Εταιρείας και καθηγητής. Εχει ακόμα γράψει το «The Gospel of Aphranius», ένα δραματικό πορτρέτο του Ιησού, με τα Ευαγγέλια ερμηνευμένα επιστημονικά χωρίς μυθολογικές διαστάσεις.

πηγή: http://www.enet.gr/